EXPO | IJsselhoeven, als bij toeval staan ze goed
20-11-2008 – 18-01-2009
De titel van de tentoonstelling in Architectuurcentrum Rondeel is ontleend aan een dichtregel van Jan Terlouw. Het geeft treffend aan dat de grote, beeldbepalende boerderijen in de IJsselvallei een bijzondere betekenis hebben voor de ruimtelijke kwaliteit van het gebied. De IJssel vormt de grens tussen Gelderland en Overijssel. Daarom zullen ook beide provincies tijdens de opening op donderdagavond 20 november vertegenwoordigd zijn. Hans Esmeijer, gedeputeerde Cultuur in Gelderland en Theo Rietkerk, gedeputeerde Ruimtelijke Ordening in Overijssel zullen de expositie openen. De tentoonstelling is door de Stichting IJsselhoeven samengesteld.
IJsselhoeven zijn de trotse boerderijen in de IJsselvallei uit de glorietijden van de landbouw in de tweede helft van de negentiende en begin twintigste eeuw. Groot en voornaam liggen ze op de oeverwallen, de zandruggen en verhogingen in het landschap. Door de ingrijpende veranderingen in de agrarische sector voldoen de oude gebouwen niet meer aan de eisen van moderne bedrijfsvoering en verliezen veel boerderijen hun oorspronkelijke functie. Daardoor dreigen achteruitgang en verval. Maar ook ingrijpende gebiedsontwikkelingen, zoals bijvoorbeeld de projecten in het kader van ‘Ruimte voor de rivier’ of de ontwikkelingen van megavarkensstallen, kunnen een bedreiging vormen.
Een groep bewoners, bezorgd over de achteruitgang en het verdwijnen van de grote, beeldbepalende IJsselhoeven, richtte daarom in 2003 de Stichting IJsselhoeven op. Doelstelling is het behouden, beheren en benutten van historische boerderijen en erven in de IJsselvallei; van Brummen tot Hattem aan de Gelderse zijde en van Deventer tot Zwolle aan de Overijsselse zijde. De stichting onderzoekt niet alleen de bestaande kwaliteiten maar ook de mogelijkheden voor de toekomst. Zo helpt de stichting bewoners van niet meer in bedrijf zijnde boerderijen bij het zoeken naar nieuwe functies zoals wonen, zorgfunctie, een B&B of een klein bedrijfje om zo de IJsselhoeven te kunnen behouden.
Bestaande en nieuwe kwaliteiten in de IJsselvallei
De tentoonstelling laat van enkele beeldbepalende boerderijen de karakteristieken zien van de gebouwen en het erf, de ligging en het landschap. Wat nu precies de karakteristieke identiteit is van de IJsselvallei, daarover doen drie kunstenaars een uitspraak. Hoe de karakteristieken van de IJsselhoeven in de toekomst een inspiratie kunnen zijn voor de inrichting van nieuwe woon- en werkgebieden in de IJsselvallei, wordt door het bureau Bosch Slabbers onderzocht. Uit hun analyse – waarvan de eerste uitwerkingen gepresenteerd worden – blijkt dat de transformatie van IJsselhoeven een complexe opgave is. Toch zijn er in de tentoonstelling enkele geslaagde voorbeelden te zien van gerealiseerde transformaties waarbij met behoud van de identiteit, bestaande en nieuwe kwaliteiten zijn gecombineerd. Tenslotte is er in het Rondeel een zogenoemde ‘belevingskamer’ ingericht waarbij de bezoeker met beeld en geluid, kennis kan maken met de bewoners uit de IJsselvallei.
Jaap Starkenburg, lid van de klankbordgroep van Stichting IJsselhoeven en directeur van Stichting IJssellandschap, zal op 20 november tijdens de opening van de expositie een inleiding houden over de toekomst van de IJsselhoeven en hoe ze te behouden.
Ruimtelijke kwaliteit, wie bepaalt eigenlijk wat dat is?
De tentoonstelling maakt deel uit van het project KIJK, ‘Kultuur en cultuurhistorie in de IJsselvallei als inspiratie voor ruimtelijke kwaliteit’. Centraal thema op de tentoonstelling is dan ook de ruimtelijke kwaliteit in de IJsselvallei. Wat is dat precies en wie bepaalt dat? Kun je dat wel alleen aan professionals overlaten?
Deze vragen zijn het startpunt van een debat tijdens het Architectuurcafé dat op 9 december wordt gehouden in het cultureel eetcafé Dok H2O aan de Scheepvaartstraat 13 in het Havenkwartier in Deventer.
Twee leden van het KIJK-expertisegroep geven een aftrap: Annemarie de Jonge, landschapsarchitect en partner in bureau WING en Rick Herngreen, senior adviseur ruimtelijke kwaliteit bij Het Oversticht.
Beide kerstdagen en oud- en nieuwjaarsdag gesloten.