Jaarprogramma

Places of Hope editie OostNL

In 2020 organiseert Architectuurcentrum Rondeel Deventer in samenwerking met Architectuurcentrum Bouwhuis uit Apeldoorn en de Cleantech Regio het programma “Places of Hope”. Dit programma onderzoekt actuele initiatieven en ontwikkelingen die onze regio van onderaf ten positieve veranderen. Processen die geïnitieerd worden door zogenoemde Landmakers en zich onttrekken aan de traditionele top-down planologie.

Nieuwe ruimtevraag

Oost Nederland is aan het veranderen. Eeuwenoude boerenbedrijven stoppen, bed&breakfast nestelen zich op het platte land, windmolens en zonnevelden krijgen een plek, oude bewoners vertrekken naar de steden, stedelingen bewonen de historische boerderijen, de koeien verdwijnen uit de wei. Deze nieuwe ontwikkelingen hebben een enorme impact op onze leefomgeving omdat zij met elkaar concurreren om de schaarse ruimte. Dit vraagt om zorgvuldige afwegingen en slimme innovaties om de beschikbare grond te verdelen.

Urgente thema’s

We staan dus voor een aantal urgente opgaven, waarbij nationaal beleid en lokale oplossingen bij elkaar moeten komen. Denk aan de opgaven op het gebied van klimaatverandering, energietransitie, circulaire economie, bereikbaarheid en woningbouw. Welke uitdagingen zijn dit?

• Natuur/ Landschap
  • In ons dicht bevolkte en bebouwde land is natuur een schaars en waardevol goed. Ingrepen hebben direct impact op de karakteristieke natuurgebieden van het Sallands landschap of de Veluwe. Het landschap heeft niet alleen een culturele waarde maar is ook een belangrijke economische factor. De toeristen en dagrecreanten zoeken Oost Nederland op de fiets of wandelend op voor de rust en de ruimte.
• Energietransitie
  • We hebben alternatieve energiebronnen nodig. Ook hiervoor lijkt de beschikbare ruimte op het platteland een oplossing te bieden (Regionale Energie Strategieën) in vorm van windmolenparken, biomassacentrales en zonnevelden. De vraag is vervolgens waar de nieuwe functies een plek kunnen krijgen?
• Mobiliteit
  • Burgers moeten snel, makkelijk en comfortabel van A naar B kunnen reizen.“ (Rijkswaterstaat). Een goede bereikbaarheid is een belangrijke economische factor. Maar de (individuele) mobiliteit heeft ook de bekende, nadelige effecten op het milieu waardoor we nieuwe, slimme oplossingen nodig hebben voor het regulieren van de verkeersstromen.
• Wonen / Migratie
  • Los van dat Nederland binnen Europa het op een na dicht bevolktste land is, bestaan er binnen Nederland nogal grote verschillen tussen de stedelijke en landelijke gebieden, waardoor de druk vanuit de Randstad op het oosten van Nederland enorm toeneemt. Ter illustratie: Zuid-Holland heeft ruim 1000 inwoners/km2, Overijssel en Gelderland hebben ca.350 inwoners/km2.
• Recreatie en toerisme
  • De bewoners ontlenen er hun identiteit aan en de bezoeker geniet ervan: het idyllische landschap. Maar hoe passen nieuwe landschapselementen zoals windturbines en Ruimte voor de Rivier in dit idyllische beeld?
• Klimaatadaptatie
  • De hoge zandgronden van Oost Nederland worden dor lange droogteperiodes bijzonder getroffen wat voor de boeren tot beregeningsverbod en tegenvallende oogst leidt. Door extremere weersomstandigheden moeten zowel op het land als in de steden maatregelen getroffen worden om de waterhuishouding te reguleren.
• Landbouw / vierkante en ronde boeren
  • De landbouwsector moest de laatste decennia inzetten op schaalvergroting, verhoging van de opbrengst en efficiëntie (vierkante boeren) om concurrerend te blijven. Natuurlijk landschapsbeheer en circulair boeren is nog steeds een niche-markt voor enkele idealisten. Duurzame initiatieven en de markt voor lokale producten blijven vaak kleinschalig (ronde boeren).

Bottom-based

We gaan op zoek naar deze verborgen processen. Om de snelle veranderingen in de regio te begrijpen is het noodzakelijk om de succes- en faalfactoren van deze bottom-up processen in beeld te brengen en te matchen met de noodzakelijke beleidskeuzes (bottom-up meets top-down = bottom-based). De onderzoeksresultaten van kennisinstellingen kunnen hierbij als katalysator werken.

Dialoog

De architectuurcentra van de CleanTechRegio willen als onafhankelijke podia voor architectuur en ruimtelijke kwaliteit de dialoog tussen beleidsmaker, burger en professionals faciliteren. Hiervoor nemen we de zogenoemde landmakersbenadring over van Places of Hope, een reeks evenementen dat in 2018 met groot succes in Leeuwarden georganiseerd werd. In 2019 zijn we reeds gestart met voorbereidende onderzoeken. In 2020 wordt het programma uitgevoerd en eind 2020/begin 2021 afgerond.