Jón Kristinsson: Dé pionier op het gebied van duurzame architectuur

Jón Kristinsson: Dé pionier op het gebied van duurzame architectuur

Op 1 januari jl. werd door de President van het Republiek IJsland , Guðni Th. Jóhannesson  aan Jón Kristinsson het Hin Íslenska Fálkaorða, het Ridderkruis van de IJslandse Valk, een hoge IJslandse onderscheiding, toegekend. Op 19 maart 2024 kreeg hij hem opgespeld. Aansluitend was hij op donderdag 21 maart jl. aanwezig bij een de workshop aan de Universiteit van IJsland met de titel  “De zwakste schakel bepaalt de sterkte van de ketting” over zijn werk m.b.t. schimmelvorming. De conferentie was georganiseerd door de Universiteit van IJsland, de IJslandse Architectenvereniging en de organisatie Groen Bouwen.

Team Rondeel feliciteert Jón Kristinsson!! Alle reden om hem ook in zijn woonplaats Deventer in de schijnwerpers te zetten nu Biobased Bouwen het jaarthema is van Architectuurcentrum Rondeel.

Het is niet zijn eerste onderscheiding. Eerder werd hij gedecoreerd in de Orde van de Nederlandse Leeuw (2006). Hiervoor komen personen in aanmerking met exceptionele verdiensten voor de samenleving, groter dan van hem of haar verwacht mocht worden. En in 1984 kreeg hij de Gulden Adelaar van de gemeente Deventer.

Pionier in duurzame architectuur

Jón heeft het grootste deel van zijn leven in Deventer gewoond. Hij studeerde bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft, waar hij later de functie van hoogleraar Environmental Technology and Design bekleedde. Hij is bekend van het ontwerpen van milieuvriendelijke gebouwen en zijn uitvindingen op het gebied van duurzaamheid. Ruim 60 jaar werkt Jón Kristinsson al aan duurzame architectuur. Als kleine jongen op het platteland in Hóli in Lundarreykjadal op IJsland werd zijn interesse gewekt toen de winterse schaduw over het dorp lag en de zon scheen aan de andere kant in de vallei.  Toen kreeg hij het idee dat zonne-energie de huizen in het dorp en de aarde kon verwarmen. Al op jonge leeftijd had de energie van de natuur zijn warme aandacht. Toen Jón als tiener in de zeevaart ging, werd hij nog meer gegrepen door de natuurkrachten en specifiek de kracht van de zee. De afgelopen jaren heeft Jón veel onderzoek gedaan naar het gebruik van zeewater voor waterstofproductie.

Volledig circulair energiesysteem

Jón heeft zijn hele loopbaan in Nederland gewerkt vanaf het moment dat hij ging studeren aan de Technische Universiteit Delft in 1956 en later daar professor werd. Samen met zijn vrouw Riet richtte hij zijn eigen architecten- en ingenieursbureau op, Kristinsson Architecten in Deventer. In Nederland werd hij bekend door nieuwe technologieën in het gebruik van zonne-energie, isolatie van gebouwen en aardwarmte. Hij staat ook bekend als de ontwerper van het meest duurzame gebouw van Nederland, Villa Flora, dat werd gebouwd in 2012 en een unieke prestatie is in duurzame architectuur.

70% minder energieverbruik

In Villa Flora wordt gebruik gemaakt van zonne-energie en aardwarmte voor verwarming. In het gebouw is een kas aanwezig. Organisch afval wordt gebruikt om methaan te produceren als energiebron. Het gezuiverde afvalwater van het gebouw wordt teruggevoerd naar de bodem en de afvalstoffen worden gebruikt als meststof in de kas. In het gebouw is dus een perfecte cyclus van energieopwekking en -gebruik. Het sluit aan bij de visie van Jón op energiezuinige ecologische systemen in de architectuur. Het energieverbruik van Villa Flora ligt bijna 70% lager dan traditionele gebouwen van dezelfde omvang.

Impact op bouwmethoden

De bouwkosten van Villa Flora waren de helft van vergelijkbare gebouwen en de villa fungeert bovendien als energieleverancier voor een nabijgelegen gebouw. Het gebouw is in 1977 ontworpen als stadhuis, maar werd voor die tijd als te vooruitstrevend beschouwd. De oude tekeningen werden 32 jaar later pas gebruikt en toen werd het gebouw gekozen als het groenste gebouw van Nederland. Hoewel Villa Flora het bekendste bouwwerk van Jón is, heeft hij veel meer lage-energiegebouwen in Nederland ontworpen, waaronder de zogenaamde Schiedamhuizen: 184 rijtjeshuizen en herenhuizen in Schiedam, gebouwd tussen 1980 en 1983, met externe isolatie en een ventilatiesysteem dat energie hergebruikt. Deze methode was zo succesvol, het de bouwmethode in Nederland heeft veranderd.

Ademende ramen

Het is niet overdreven te zeggen dat Jón zijn tijd ver vooruit is. Al in 1968 onderzocht hij het risico van schimmelvorming bij grote temperatuurverschillen binnen en buiten. In vroegere tijden waren de ramen voorzien van enkel glas en dat enkele glas was de zwakste schakel. Als je overstapt op dubbel, isolerend glas, verplaats je de zwakste schakel naar de muur, omdat het glas dan betere isolatie biedt dan de muur. En dat geeft schimmel. Jón heeft “ademende ramen” ontworpen (BreathingWindow.com/Fresh-r.eu) die 30 tot 50% besparen op de verwarmingskosten van huizen en ook effectief zijn in schimmelbestrijding. Daarnaast heeft Jón een laagtemperatuur ventilatorverwarming ontworpen, die het rendement van de warmtepomp verdubbelt en verwarmt met water van 35 graden, vergelijkbaar met afvalwater. Deze kachels presteren goed en zijn drie jaar lang getest. De massaproductie is nog niet begonnen.

De sleutel is energiebesparing.

Hoewel niemand kan voorspellen hoe de toekomst eruit zal zien, is het zeer waarschijnlijk dat energiebesparing en duurzame gebouwen de toekomst zijn en dat we in alle ontwerpen voor zowel gebouwen als steden daar rekening mee zullen moeten houden. Jón voorspelt dat duurzame wijken als zelfstandige eenheden binnen de stad zullen worden ontworpen. Daarbinnen ziet hij ook een plek voor stadslandbouw. Hij gelooft niet dat het in de toekomst nog haalbaar zal zijn om voedsel van ver te halen.