Witteveen+Bos overtreft eigen verwachtingen met renovatie 

Ingenieursbureau Witteveen+Bos renoveerde het kantoorpand aan de Leeuwenbrug in Deventer. Het programma van eisen?  “Ga los en haal het maximale uit deze renovatie”. Dat is precies wat de architecten van Studio Groen+Schild en een projectgroep van Witteveen+Bos’ers deden. En nog een beetje meer. Dat blijkt tijdens de Rondeel-oplevering op 30 januari.

Het was een beetje als een couturier in een trainingspak. Witteveen+Bos, verantwoordelijk voor wereldwijde innovatie op het gebied van bouw, water, infrastructuur en milieu, huizend in een pand uit de jaren ’70 met verouderde installaties en Energieklasse E. Dat kon niet langer, vond ook de directie van het in Deventer opgerichte ingenieursbureau. Daarom besloot het bedrijf om over te gaan tot een grootschalige renovatie. Rinus Pelgrum, hoofd architectuur en bouwkunde, kreeg de leiding en stelde een team samen van interne deskundigen en architecten van Studio Groen+Schild.   

Sustainable Development Goals 

De renovatie moest passen binnen de waarden die Witteveen+Bos nastreeft, vertelt algemeen directeur Karin Sluis op deze opleveringsavond van Architectuurcentrum Rondeel. Sociale, economische en ecologische vooruitgang, met de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties als inspiratiebron. De 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN, opvolgers van de Millenniumdoelen, moeten voor 2030 een einde maken aan armoede, ongelijkheid en klimaatverandering. “We zien dat die doelen onze projecten raken’’, vertelt Sluis. “Daarom wilden we zeven ontwerpprincipes terugzien in de renovatie. Ons ‘nieuwe’ kantoor moest nature-based zijn, flexible, circular, multifunctional, societal, trias (besparen en opwekken van energie en beperken grondstoffengebruik) en participational.’’ Hoe je dat doet met een hokkerig, voormalig bedrijfsverzamelgebouw dat 60.000 kuub gas per jaar verbruikt? Dat was aan de projectgroep. “We gaven hen eigenlijk één eenvoudige, maar toch uitdagende opdracht mee: ‘haal het maximale uit deze verbouwing’.” 

Van Energieklasse E naar A+++ 

En dat deed de projectgroep. Op alle fronten. Misschien nog wel meer dan de directie had verwacht. “Het gebouw is van Energieklasse E naar A+++ gegaan en wordt door de gebruikers nu met een 9 beoordeeld. Dat is echt een geweldige prestatie’’, zegt Sluis in de presentatiezaal, met een goedkeurende blik naar Ellen Schild van Groen+Schild en Rinus Pelgrum.  

7 duurzame ontwerpprincipes 

Ook de zeven duurzame ontwerpprincipes vinden we terug in het huidige gebouw. Emiel van Druten, Ingenieur Energietransitie bij Witteveen+Bos, neemt de tientallen aanwezigen in zijn presentatie mee langs alle bijzonderheden. “In het kader van nature-based design hebben we meerdere vleermuiskasten in onze muren gebouwd’’, zegt Van Druten. “Ook is het hokkerige verzamelgebouw van binnen verdwenen. Alle tussenmuren zijn verplaatsbaar, waardoor er aanpasbare en multifunctionele ruimtes ontstaan. Flexible design dus.’’  

De flexibiliteit en Multifunctional design komen nog beter terug in de centrale toegangsruimte. Daar is nu een werkcafé gerealiseerd: een plek waar je met collega’s overlegt en werkt, maar ook een kopje koffie drinkt met een klant. “Daar waren best wat mensen sceptisch over, maar zeker jonge collega’s gebruiken het werkcafé dagelijks’’, aldus Van Druten.  

Het gebouw is participational door de grote betrokkenheid van de Witteveen+Bos-medewerkers en  Circular, doordat er niet is gekozen voor nieuwbouw maar gebruik van bestaande bouw. Maar, gooit Van Druten er een feitje in: “We hadden bij de opening ook paddenstoelenkroketjes van champignons die groeien op gebruikt koffieresidu. Supercirculair dus.’’  

Triple Aqua 

Van Druten wordt extra enthousiast van de warmtepomp die het gebouw duurzaam verwarmt en koelt. “Dit is de meest duurzame warmtepomp op de markt: de Triple Aqua. Het gebruikt veel minder energie, slaat efficiënt warmte en koude op om heel gericht te kunnen verwarmen en koelen.” Wat ietwat pijnlijk is, is dat er op moment van de presentatie de warmtepomp niet werkt. “Er zijn wat fouten ontdekt, maar hiermee maken we het systeem alleen maar beter voor volgende klanten’’, zegt Rinus Pelgrum optimistisch.  

Alles bij elkaar heeft het gebouw dus de stap van Energieklasse E naar A+++ gemaakt. Wat dit in cijfers betekent? Van 700 kWh warmte naar 300 kWh. Gasverbruik van 60.000 m³ per jaar naar 0. En het energieverbruik van 77 kWh per m² per jaar naar 25 kWh. Kortom: een enorme stap in de groene richting.  

Ontwerp en beleving 

Wat echter minstens zo belangrijk is als verduurzaming, is de waardering voor het gebouw door medewerkers. Die 9 is voor een groot deel te danken aan het team van Studio Groen+Schild. Zij hebben openheid gecreëerd in wat ooit net een afgeschermd fort was. “Allereerst wilden we met het nieuwe ontwerp zichtbaarheid creëren voor het ingenieurswerk’’, vertelt Ellen Schild van Groen+Schild. “Ingenieurswerk is mensenwerk. Daarom zijn de wanden op de benedenverdieping van glas en kun je van de straat naar binnen kijken. De medewerkers worden zichtbaar en  Witteveen+Bos staat open voor de wereld.’’  

Tegelijkertijd brengt het ontwerp verbinding binnen het bedrijf. Bijvoorbeeld door veel gebruik te maken van lange zichtlijnen en diagonale waar eerder hoeken zaten. Hierdoor lijken ruimte meer samen te hangen. Maar het gaat verder. “Alles komt eigenlijk samen in het voormalige trappenhuis. Deze betonnen, afgesloten kolos werd ook wel ‘de knoop’ genoemd. Wij maakten van ‘de knoop’ juist ‘het verbindingsstuk’. Het trappenhuis heeft nu grote ramen en op elke etage is een verbindingsruimte gecreëerd, met stoelen, een pantry en een (zorgvuldig geselecteerd) koffieautomaat.’’ Medewerker René Nelissen vertelt daarover: “Voorheen kwamen mensen gewoon nooit aan de andere kant van het trappenhuis. Nu tref je elkaar en ontmoet je interessante mensen.’’  

Gele hop 

Het voormalig trappenhuis is ook een plek waar duurzaam design voor je neus aanwezig is. Wie naar buiten kijkt ziet een uitbouw met staaldraden, met daarlangs kronkelende planten. “Dat is gele hop’’, vertelt Schild. “De planten groeien in het voorjaar tot bijna bovenaan. De kleur van de bladeren en de bloem is prachtig. Bovendien zorgt het voor natuurlijke schaduw wanneer het warm en zonnig is en laat het zonlicht door wanneer het winter is. En wie weet hebben we over een aantal jaren wel Witteveen+Bos-bier.’’ 

Enthousiasme 

Na de rondleiding klinkt een opgewonden gegons door de kantine. De medewerkers én de bezoekers zijn enthousiast over het ‘nieuwe’ kantoor. Rondeel-voorzitter Daan Josee vat het gevoel van architectuurliefhebbers goed samen. “Deze opleveringen zijn de leukste avonden. En in dit geval zien een jaren ’70-gebouw, die en masse gesloopt worden, gewoon steeds weer een nieuw leven krijgt. Daar zijn wij natuurlijk helemaal vóór.’’