Places of Hope – Editie Oost NL: Polder Nijbroek

Architectuurcentrum Rondeel organiseert in samenwerking met Architectuurcentrum Bouwhuis uit Apeldoorn en de Cleantech Regio het programma ‘Places of Hope’. In de IJsselvallei is inmiddels een aantal bottom-up initiatieven gerealiseerd.

Uit gesprekken met initiatiefnemers is op te merken dat het verhaal dat ze vertellen niet alleen over het initiatief gaat wat zij tot stand gebracht hebben, het gaat ook over henzelf. Veel initiatiefnemers zien elders ook alweer kansen liggen en zijn niet bang deze aan te grijpen. Dit maakt vele van hen tot de pioniers van de toekomst. Om de verhalen van de geïnventariseerde initiatieven te achterhalen zijn er door Saxion STADSlab-studenten Jeroen Woestenburg, Joost Bartelds, Nils Binnendijk & Lucas Versteeg in opdracht van Architectuurcentrum interviews gehouden met de verschillende initiatiefnemers. De interviews zijn verwerkt tot verhalen. Een daarvan is project Polder Nijbroek, een initiatief voor en door Nijbroekers.

Nijbroek

Polder Nijbroek is een cultuurhistorisch gebied dat al in 1348 vorm kreeg. In die tijd is een van de eerste vormen van een waterschap ontstaan. De omgeving van Nijbroek was oorspronkelijk moerasachtig. Klooster Monnikhuizen heeft waterbeheersing in Nijbroek in gang gezet samen met omliggende partijen.

Lokale boeren vormden samen met het klooster een gezamenlijke gemeenschap en wierpen een dijkje op van niet veel hoger van 80 centimeter. Zo werd een stuk land drooggelegd en konden boeren gewassen verbouwen. Deze vroege ontwikkeling heeft de weg bereidt voor de huidige gebiedsontwikkeling in die omgeving. Nijbroek kent een geschiedenis van zelf ondernemen en samenwerken en de vrijheid die dat met zich meebrengt. Ook later, toen de kleinschaligheid van de landbouw vervaagde en graan grotendeels uit Amerika werd geïmporteerd, wilden de Nijbroekers zelfstandig blijven.

Corporatie

Dit gevoel heerst nog steeds onder de bewoners van Nijbroek. Nijbroek is een dorp met rond de 750 inwoners en nog 15 actieve agrariërs. Nijbroek heeft een aantrekkelijk vestigingsklimaat door de gunstige ontsluiting met het westen (Nijbroek ligt aan de westkant van de IJssel). Dit maakt dat er in het dorp verschillende mensen wonen met verschillende capaciteiten. Ondanks de diversiteit voelt iedereen zich betrokken. Dit, samen met de verschillende capaciteiten van de dorpsbewoners, maakt dat er een corporatie opgericht kon worden van bewoners die betrokken en effectief het dorp verder kunnen ontwikkelen. Hieruit zijn drie werkgroepen voortgekomen. De eerste is de werkgroep Energie, die zich bezighoudt met het verkennen van duurzame energie. De tweede werkgroep is Wonen en werken, die zich bezighoudt met alles op het gebied van woningbouw. Als laatste de werkgroep Biodiversiteit. Deze wil de natuurwaarden van de omgeving versterken.

De Corporatie Polder Nijbroek liet het oog vallen op een kavel met oude boerderij die al jaren een vervallen uiterlijk had. Een ondernemer van buitenaf wilde in eerste instantie een kalvermesterij beginnen in deze boerderij. Dit riep weerstand op van de dorpsbewoners die niet zaten te wachten op een intensieve veehouderij dichtbij het dorpscentrum. Ook de gemeente wilde dit liever niet. Toen de ondernemer een gunstiger locatie vond, raakte de boerderij in verval. Dit vormde aanknopingspunten voor de corporatie om een plan te ontwikkelen voor deze kavel. De gemeente werkte samen met de corporatie om de oorspronkelijke agrarische bestemming te wijzigen naar een woonbestemming waarop drie vrijesectorwoningen gebouwd mochten worden. Dit resulteerde uiteindelijk in Plan 26, genoemd naar het kavelnummer waar de ontwikkeling plaatsvindt.

Plan 26

Op dit moment wordt door deze werkgroep Energie onderzocht of het mogelijk is 2 tot 4,5 ha aan zonnepanelen te plaatsen. De werkgroep Wonen en Werken heeft als doelstelling om vijf woningen te realiseren waarvan drie koopwoningen. De werkgroep wil daarnaast een vervallen schuur transformeren tot een ‘schuurwoning’, waarin vier betaalbare woningen voor studenten beschikbaar worden gesteld.

Hoewel de ontwikkeling van Plan 26 redelijk soepel verliep, waren er ook obstakels waar de corporatie tegenaan liep. Contact met netwerkbeheerder Liander was belangrijk voor de ontwikkeling van het zonneveld en teruglevering naar het net. Hier was echter lastig contact mee te krijgen en de ontwikkelingen zijn hierdoor vertraagd. Daarnaast wilde de corporatie meer woningen realiseren op de kavel, maar door provinciaal beleid kan dit in theorie niet doorgaan. Door creatief met dit beleid om te gaan wist de corporatie toch het gewenste aantal woningen in het plan door te voeren.

‘Het smaakt naar meer’

Plan 26 is nu nog volop in ontwikkeling, maar Nijbroeker Aart wil het hier niet bij laten. ‘Het smaakt naar meer’ is zijn reactie op de vraag wat de corporatie na Plan 26 wil doen. Aart ziet alweer andere kansen liggen rondom Nijbroek. De corporatie is al bezig met een plan voor een nieuwe herontwikkeling elders in Nijbroek.