Nieuws

Bieb voor de toekomst leunt op het verleden

De nieuwe bibliotheek is niet alleen bijzonder vanwege het ontwerp; ook de draagconstructie is interessant. Het gebouw is gehuisvest op de kelders van de voormalige SNS Bank. Architectuurcentrum Rondeel zet de parel aan de Stromarkt in het centrum van de belangstelling.

Alice van Diepen

Deventer heeft zijn eigen blauwe stad: een set miniaturen in het blauw van beeldbepalende gebouwen. De Wilhelminabrug. De Adelaarshorst. De Leeuwenbrug. En nog veel meer. Gemaakt van schuim. De creatie van Florian de Visser staat op een centrale plek in de nieuwe bibliotheek aan de Stromarkt en trekt gemakkelijk de aandacht. Dat is ook de bedoeling, vertelt directeur Alice van Diepen tijdens een sessie van de architectuurserie Rondeel-oplevering. De set van 98 iconen kan een stimulans zijn tot het aangaan van een gesprek met een vreemde. “Aan welk gebouw heeft u bijzondere herinneringen?”, kopt Van Diepen zelf alvast de openingsvraag in.

De eenvoudige maar heldere kunstwerkjes zijn slechts één facet van het open en uitnodigende karakter van de nieuwe bibliotheek. Natuurlijk, mensen kunnen er nog altijd terecht om een boek te lezen of te lenen. Maar er staan op verschillende verdiepingen ook werkbanken waar kinderen kunnen klussen, er is ruimte voor activiteiten als dans en yoga, er is een inpandig café en er kan – uiteraard – in stilte worden gestudeerd. Bijvoorbeeld in de tot studiezaal omgebouwde voormalige Proosdij. Dit gebouw uit de twaalfde eeuw vormde samen het pand Sandrasteeg 8, het oudste stenen huis van Nederland, de zetel van de proost, die de rechterhand was van de bisschop. Door de eeuwen heen volgden vele andere bestemmingen, zoals dat van Italiaans restaurant La Fontana.

De klassieke ruimte met tufstenen muur – beschadigd geraakt en weer hersteld na een mislukt bombardement in 1944 – contrasteert mooi met de moderne nieuwbouw en maakt er tegelijk op een vloeiende manier deel van uit. “Een marktplaats van kennis en inspiratie”, vat Van Diepen het geheel. “Een gebouw vol publieke plekken om ontmoeting te stimuleren.” Een boodschap die niet tegen dovemansoren is gericht, zo bleek tijdens de openingsweek. Liefst 7000 nieuwsgierigen bezochten het gebouw. Even voor de officiële opening stond er al een rij van 200, 300 man voor de deur. Van Diepen: “De stad stond letterlijk te wachten op een nieuwe bibliotheek.”

Robuuste constructie

Marco Moerman

Omdat de drukte weleens door kan zetten, is een robuuste constructie geen overbodige luxe. Je moet er toch niet aan denken dat we aan de Stromarkt met z’n allen door de vloer zakken… Maakt u zich daarover maar geen zorgen, stelt Marco Moerman de bezoekers gerust. Moerman is één van de vijf rondleiders tijdens de Rondeel-oplevering en was namens JVZ Ingenieurs projectleider bij de bouw van de nieuwe bibliotheek. “Wij hebben gezorgd voor de draagconstructie.” Even daarvoor, bij zijn presentatie in de benedenruimte, had hij al gemeld de vloer van de begane grond te hebben versterkt. “Het nieuwe gebruik, met een openbare ruimte én een café, vraagt een hogere belasting. Daarom hebben we de staalconstructie met kanaalplaatvoeren voorzien van extra lijnbewapening.”

De nieuwe bibliotheek staat letterlijk op zijn verleden: de kelders van de oude SNS Bank zijn gebruikt als fundering. Daar moest nog wel wat onderzoek aan te pas komen, vertelt Moerman. “Bij een bezoek ter plaatste rezen twijfels of het oude gebouw wel op staal stond – zoals aangegeven in archiefstukken – of toch op palen. Uit speciale magnetometer-sonderingen bleek inderdaad dat er geen staal kon worden gedetecteerd. Ons uitgangspunt was dus dat het pand op een draagkrachtige zandlaag is gefundeerd.”

Volgende stap: de nieuwe constructie zoveel mogelijk op een nieuwe fundering plaatsen. Hiervoor zijn schroefinjectiepalen trillingvrij aangebracht. Op enkele plaatsen is de belasting op de oude constructie geplaatst. Moerman: “Langs de vide, een open ruimte in de vloer, hebben we de nieuwe constructie op bestaande kelderkolommen geplaatst. Daarbij hebben we uiteraard gecontroleerd op de belasting in de nieuwe situatie niet te hoog was voor het bestaande fundament. Dit bleek niet het geval.” Tijdens de rondleiding wijst hij op de witte pilaren in het gebouw. “Die staan op de oude kolommen van het bankgebouw. En de bruine kolommen tegen het raam lijken misschien onderdeel te zijn van de pui, maar ze vormen een draagconstructie.”

Zandkleurig keramiek

Joep van As BiermanHenket

Verder springt het gebruik van zandkleurig keramiek, als het ware verticaal op elkaar gestapelde bakstenen, in het oog. Dit is zowel binnen als op de gevel toegepast. Het geeft de nieuwe bibliotheek een geheel eigen uitstraling, zonder te detoneren met de historische binnenstad. Dat was ook de opgave waarvoor BiermanHenket zich zag gesteld: een modern, toekomstbestendig gebouw ontwerpen dat op natuurlijke wijze opgaat in de omgeving. “We hebben drie jaar intensief aan dit project gewerkt”, vertelt architect Joep van As namens het Brabantse bureau, dat met name in de Randstad actief is maar bijvoorbeeld ook de koepel van museum De Fundatie in Zwolle tekende.

In Deventer stuitten de architecten op het voormalige SNS-gebouw. “Gestoeld op een brute betonconstructie”, aldus Van As. “Waarschijnlijk is het ontwerp afgekeken bij de Amerikanen omdat er tijdens de bouw veel geld beschikbaar was vanuit het Marshallplan. De pilaren stonden vrij dicht op elkaar, terwijl de bieb juist open en toegankelijk moest worden. Een rustige, ingetogen plek.” Aan BiermanHenket de taak een van de oudste stenen muren van Nederland in de nieuwbouw op te nemen, met de Proosdijtuin als groen hart van het complex. Daarnaast moest het bureau zorgdragen voor een logische aansluiting op het Lamme van Dieseplein en de rest van de directe omgeving. “Een licht gebouw met een entree die vanuit alle toegangswegen zichtbaar is”, schetst Van As.

Valkuil in bibliothekenland is een trap direct na de ingang, waardoor bezoekers meteen naar boven gaan. “Maar je wilt ze eerst door het gebouw heen hebben, daarom hebben wij de trap een stuk naar achteren geplaatst.” De binnenkant is overzichtelijk, maar niet steriel. Zo zijn de knooppunten van de staalconstructie zichtbaar gebleven. Het dakterras is een zogenoemd innovatieplein en biedt uitzicht op de Lebuinuskerk. Het dak is bedekt met zonnepanelen.

Uitgeleefd

Het totaalplaatje maakt van Alice van Diepen een trotse directeur. “Het ontwerp van BiermanHenket voegt zich goed in de binnenstad, qua formaat, kleur en openheid.” De nieuwe bibliotheek is hoognodig. “Het gebouw aan de Brink was heerlijk, maar ook helemaal uitgeleefd. In Deventer was behoefte aan een nieuwe, grote stadsbibliotheek zoals die de laatste jaren ook zijn verschenen in Amsterdam, Almere, Arnhem en Amersfoort.” Toch werd Van Diepen vaak gevraagd naar de noodzaak van nieuwbouw, ‘want er wordt toch niet meer gelezen’. Nonsens, stelt de directeur. “Wij hebben een miljoen uitleningen per jaar, waaronder e-books. Er wordt juist enorm veel gelezen en er is grote behoefte aan de bibliotheek als een plek om te studeren of er gewoon te zijn; het is de enige publieke plek in de stad waar dat kan. Iedereen die hier is, is bezig met persoonlijke ontwikkeling. Dat is onze basisgedachte. Dat maakt de nieuwe bieb tot een instelling vóór de stad, maar ook mét de stad.”

Tekst: René Vorderman

 

 

Publiciteit is welkom! Deel dit via:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *