Roep om vaart achter ecologische bouw voor groepen
Woningbouw die bijdraagt aan de klimaatdoelen van Parijs, het sociaal welbevinden van de bewoners en van meerwaarde is voor stad of dorp. Met die constatering ging donderdag 7 april 2022 bij Architectuurcentrum Rondeel in Deventer de expositie Samen Wonen van start. Het Rondeel zet daarmee de schijnwerpers op acht projecten waar groepen bewoners hun eigen ecologische woningen hebben ontwikkeld. Een succesvolle vorm van bouwen en wonen, zo getuigen de inmiddels gerealiseerde projecten.
Voor de samenstellers van de expositie, Roel van Veldhuizen en Jim Peters van het Rondeel, was de opening van de expositie een flinke opluchting, nadat corona drie keer voor uitstel en een vertraging van twee jaar had gezorgd. De opening trok belangstellenden uit Deventer en omgeving, maar ook uit onder andere Oosterbeek en Culemborg. In die laatste plaats probeert Jeannette Dhondt al jaren een plek te vinden voor een tweede gezamenlijk woningproject als collectief particulier opdrachtgever (CPO).
,,Je zou tegen gemeenten moeten zeggen, reserveer altijd een stukje grond voor dit soort projecten’’, aldus Dhondt, die vergeefs een plek probeerde te bemachtigen in het succesvolle Culemborgse project Het Kwarteel, een van de acht projecten op de informatieve en kleurrijke tentoonstelling. Volgens haar is de gemeente Culemborg enthousiast, maar heeft dat nog geen grond opgeleverd om van start te gaan. De Culemborgse overweegt zich nu met haar mede-initiatiefnemers te richten op de herontwikkeling van een bestaande locatie.
Renz Pijnenburgh: ecologische woningbouwprojecten met gezamenlijke voorzieningen bewoners meerwaarde voor gemeente
Volgens Renz Pijnenburgh van ontwerpbureau Archi30 zijn ecologische woningbouwprojecten met gezamenlijke voorzieningen voor de bewoners van meerwaarde voor een gemeente, zo liet hij bij de opening van de expositie weten. Als bewoner-architect begon hij in 1984 met de gezamenlijke herinrichting van een kantoorgebouw in Den Bosch, een CPO-vorm dat mogelijk navolging krijgt in Culemborg. Na het kantoorgebouw volgde voor Pijnenburgh een succesvol ecologisch woon-werk-project, waarna hij als architect-initiatiefnemer en toekomstig bewoner bij de gemeente Den Bosch aanklopte voor een stuk grond in het centrum van de stad. Een bewijs dat samenbouw-projecten overal mogelijk zijn.
,,Den Bosch wilde wel. De gemeente wil de CO2-doelen van Parijs halen en vindt dat projectontwikkelaars te weinig doen aan collectieve bouw. We kregen een prachtig stuk grond waar eerder een school stond, pal achter het station’’, zegt een enthousiaste Pijnenburgh, die als architect-begeleider ook betrokken was bij het ecologische samenbouw-project Het Zandgoed in de Lange Zandstraat in Deventer, samen met het project Centraal Wonen (eveneens op de Zandweerd) de twee Deventer projecten op de expositie.
Maandelijkse excursie bij Aardehuizen
Ook Mirjam Buruma, een van de initiatiefnemers en bewoner van de Aardehuizen in Olst wijst op het belang van collectieve projecten voor een gemeente. ,,Wij houden elke maand een excursie waar veel belangstelling voor is’’, aldus Buruma over de met afgedankte autobanden, stro, leem en hout gebouwde woningen, waar tot genoegen van de gemeente Olst-Wijhe belangstellenden uit de hele wereld een kijkje komen nemen. Inmiddels hebben de Aardehuizen gezelschap gekregen van het Vriendenerf (ook op de tentoonstelling) en maakt de gemeente samen met initiatiefnemers haast met een derde project.
Veel belangstelling voor samenbouwprojecten
Volgens Emmie Hulsing van samenbouwproject Het Groene Spoor in Oosterbeek hoeven initiatiefgroepen overigens niet te wachten tot hun verzoek om grond door een gemeente is gehonoreerd. ,,We hebben een boer die met zijn bedrijf zou stoppen benaderd om een stuk grond te kopen. De gemeente wil graag meewerken. We zijn nu een groep aan het samenstellen voor 33 woningen. Zonder er moeite voor te doen, hebben we al een lijst van 500 belangstellenden’’.
Ecologisch en divers in leeftijd
Bij hun zoektocht naar voorbeelden van gezamenlijke woningbouw-projecten ontdekten de samenstellers van de tentoonstelling dat de groepen steeds vaker ook ecologisch bouwen, maar ook in leeftijd heel divers zijn. ,,Als je de media hoort, denk je dat het alleen voor senioren is, maar zo is het niet begonnen. Bovendien zijn maar twee van de acht projecten exclusief voor senioren. Ze hebben allemaal een aantal gemeenschappelijke voorzieningen, zoals een gezamenlijke tuin en gezamenlijke ruimtes. In Vrijburcht op IJburg in Amsterdam zit een haventje en zelfs een theater dat gerund wordt door de bewoners’’, zegt Van Veldhuizen van het Rondeel.
Draagvlak
Volgens Pijnenburgh kunnen CPO-initiatieven al met tien woningen een gezamenlijke binnentuin aanleggen, essentieel voor onderlinge samenhang van de bewonersgroep. Liever ziet hij projecten van 20, 25 of meer woningen met bovendien een diverse leeftijdsopbouw. ,,Met twintig woningen of meer heb je draagvlak voor het in stand houden van gezamenlijke voorzieningen, die kwetsbaar worden als de groep te klein is en het werk op de schouders van enkele bewoners terechtkomt’’, aldus Pijnenburgh, die inmiddels vijftien projecten heeft begeleid, met gezamenlijke tuinen en gezamenlijke ruimtes als belangrijk onderdeel.
Ook voor kleine portemonnee
Dat groepen ook voor kleine portemonnees kunnen bouwen, bewijzen verschillende projecten op de tentoonstelling in het Rondeel. Zo kostte een van de gezinswoningen van het project Boschveld van Pijnenborgh vier jaar geleden iets minder dan twee ton. Andere projecten bestaan soms helemaal uit sociale woningbouw. ,,Bij dat huis in Den Bosch hebben we meteen al een trapgat gemaakt. Als je later meer geld hebt, kan er zo een verdieping op’’.
De tentoonstelling bij het Rondeel duurt tot en met 29 mei en is gratis toegankelijk van dinsdag tot en met zondag tussen 13 en 17 uur (met uitzondering van Koningsdag, Hemelvaart en Pasen). Het Rondeel zit aan de Assenstraat 14 in Deventer. Op de tentoonstelling zijn de volgende projecten te zien:
- Centraal Wonen (Deventer, 1990)
- Het Zandgoed (Deventer, 2000)
- Het Kwarteel (Culemborg, 2003)
- Vrijburcht (Amsterdam, 2007)
- Aardehuizen (Olst, 2015)
- Iewan Strowijk (Nijmegen, 2015)
- Vriendenerf (Olst, 2017)
- Boschveld (Den Bosch, 2018)
Verslag door: Bert Felix